شت‌کوین‌ها و فرقه‌سازی وقتی رمزارز جای دین را می‌گیرد : در دنیای نوظهور رمزارزها، شت‌کوین‌ها معمولاً به‌عنوان پروژه‌های بی‌ارزش یا کلاهبرداری شناخته می‌شوند. اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، نحوه شکل‌گیری جوامعی شبیه به فرقه‌های مذهبی پیرامون برخی از این ارزهاست. پدیده‌ای که تنها یک حرکت سرمایه‌گذاری نیست؛ بلکه ترکیبی از روانشناسی جمعی، اعتقاد کور، و نوعی وابستگی شبه‌مذهبی است.
در این مقاله، به بررسی روندی می‌پردازیم که طی آن شت‌کوین‌ها فراتر از ابزار مالی، تبدیل به باورهای مقدس و رهبران پروژه به پیامبران دیجیتال بدل می‌شوند.
۱. تعریف شت‌کوین و زمینه‌های روانی
شت‌کوین‌ها معمولاً رمزارزهایی هستند که بدون هدف مشخص، پشتوانه واقعی یا کاربرد عملی عرضه می‌شوند. با این حال، اغلب این پروژه‌ها موفق می‌شوند جامعه‌ای وفادار پیرامون خود تشکیل دهند. چرا؟ | جهت خرید و فروش ارز دیجیتال کلیک کنید |
بسیاری از انسان‌ها در دنیای مدرن دچار بی‌هویتی، تنهایی و نیاز به تعلق هستند. شبکه‌های اجتماعی این بستر را فراهم می‌کنند که افراد در جست‌وجوی معنا، به پروژه‌هایی بپیوندند که نه‌تنها وعده سود می‌دهند، بلکه هویت، همبستگی و هدف را نیز عرضه می‌کنند.
۲. ویژگی‌های فرقه‌گونه در جامعه برخی شت‌کوین‌ها
الف) رهبر یا پیامبر
هر فرقه‌ای یک مرشد یا رهبر دارد. در شت‌کوین‌ها هم معمولاً فردی کاریزماتیک به عنوان خالق یا رهبر معنوی شناخته می‌شود. مثلاً:
Richard Heart خالق پروژه HEX، با لباس‌های خاص و لحن قاطع، بیش از آنکه یک کارآفرین باشد، شبیه به رهبر فرقه‌ای است.
یا حتی «پدرخوانده‌های دوج‌کوین» که با چهره‌ای خندان، وفاداران زیادی دارند.
ب) کتب مقدس دیجیتال
توییتر، تلگرام، وایت‌پیپرها و توکنومیک‌ها نقش «متن مقدس» را دارند. هر جمله از رهبر پروژه یا هر تغییر جزئی در سایت، به‌صورت تفسیری و تاویل‌محور بررسی می‌شود.
ج) آیین‌ها و مراسم
هولد کردن (HODL) تبدیل به یک آیین می‌شود. مردم حتی در زمان سقوط قیمت نیز با ایمان ادامه می‌دهند.
مراسم پامپ و دامپ، تبدیل به نوعی "مناسک مالی" می‌شود.
د) شیطان‌سازی از مخالفان
هر منتقد، دشمن فرقه است. آن‌ها یا «نهنگ» هستند یا «فاسد» یا مزدور شرکت‌های مالی سنتی.
هـ) وعده‌های آخرالزمانی
وعده‌هایی چون «به زودی همه ما لامبورگینی سوار می‌شیم»، شبیه به وعده‌های ظهور منجی یا عصر طلایی است.
۳. چرا مردم جذب این فرقه‌ها می‌شوند؟
امید به ثروت فوری
طبیعت سوداگرانه ارز دیجیتال باعث می‌شود وعده سود چند هزار درصدی، نقش «بهشت زمینی» را بازی کند.
ترس از دست دادن (FOMO)
حس جا ماندن از قطار موفقیت، باعث می‌شود افراد بدون تحلیل دقیق، با چشم بسته وارد پروژه‌ها شوند و برای حفظ آرامش روانی، خود را «مؤمن» جا بزنند.
حس تعلق اجتماعی
وقتی شخصی وارد گروهی می‌شود که اعضایش مدام او را تشویق، حمایت و تایید می‌کنند، جدا شدن از آن برایش سخت می‌شود، حتی اگر پروژه شکست بخورد.
۴. شت‌کوین‌ها و ابزار کنترل جمعی
جالب است که برخی رهبران شت‌کوینی عمداً از روش‌های شبیه به شست‌وشوی مغزی استفاده می‌کنند:
- استفاده از جملات انگیزشی شبه‌مذهبی
- بازی با کلمات و ایجاد زبان اختصاصی برای جامعه
- تهدید غیرمستقیم اعضایی که شکاک می‌شوند
- وعده‌ی نجات و رستگاری در صورت وفاداری
در مواردی حتی دیده شده که ادمین‌ها در گروه‌های تلگرامی، اعضای مخالف را اخراج و «تطهیر دیجیتال» می‌کنند.
۵. نمونه‌های واقعی
پروژه HEX
ادعاهای این پروژه از حد گذشت: «اولین گواهی سپرده بلاک‌چین»، «پاداش برای وفاداری»، «تحقق آزادی مالی مطلق». در حقیقت، مدل آن بیش‌تر شبیه یک طرح هرمی مذهبی بود که در آن افراد به ایمان و تبلیغ، پاداش می‌گرفتند.
SafeMoon
با وجود نداشتن فناوری نوآورانه، جامعه‌ای با شور و حرارت بالا ایجاد کرد. آن‌ها در برابر هر منتقدی واکنش دفاعی می‌گرفتند و حتی با برچسب «خائن» از آن‌ها یاد می‌کردند.
۶. آیا این روند خطرناک است؟
بله. زمانی که افراد چشم‌بسته به پروژه‌ای اعتماد می‌کنند، احتمال سوءاستفاده مالی، روانی و حتی اجتماعی افزایش می‌یابد. برخی از این فرقه‌های رمزارزی:
- موجب ورشکستگی افراد شده‌اند.
- باعث تحقیر و حذف اجتماعی اعضای جداشده شده‌اند.
- نهادهای نظارتی را دور زده‌اند و نهادینه شدن قانون‌گریزی را تقویت کرده‌اند.
۷. نقش رسانه‌ها و آموزش
در بسیاری از موارد، افراد قربانی فرقه‌های شت‌کوینی، فاقد سواد رسانه‌ای و مالی کافی هستند. آموزش درباره:
- تفاوت پروژه‌های واقعی و شت‌کوینی
- نحوه شناسایی الگوهای فرقه‌ای
- بررسی تیم و وایت‌پیپر با دید شک‌گرایانه
می‌تواند جلوی موجی از فریب‌خوردگان را بگیرد.
نتیجه‌گیری
شت‌کوین‌ها دیگر فقط پروژه‌های بی‌ارزش نیستند؛ برخی از آن‌ها به فرقه‌های جدیدی تبدیل شده‌اند که با ترکیب سرمایه‌گذاری، روانشناسی و وعده‌های نجات، افراد زیادی را درگیر می‌کنند. این فرقه‌ها اگرچه ممکن است در ظاهر بی‌خطر باشند، اما در عمل می‌توانند منجر به آسیب‌های مالی، روانی و اجتماعی شوند. در این میان، آگاهی، آموزش، و رسانه‌های مستقل نقش کلیدی در شناسایی و خنثی‌سازی این ساختارهای فرقه‌گون ایفا می‌کنند. باید به یاد داشت: جایی که ایمان کور حاکم است، عقل قربانی می‌شود — حتی در دنیای دیجیتال. | جهت خرید و فروش ارز دیجیتال کلیک کنید |
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ، و با استفاده از طراحان گرافیک است، چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است، و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز، و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد، کتابهای زیادی در شصت و سه درصد گذشته حال و آینده، شناخت فراوان جامعه و متخصصان را می طلبد، تا با نرم افزارها شناخت بیشتری را برای طراحان رایانه ای علی الخصوص طراحان خلاقی، و فرهنگ پیشرو در زبان فارسی ایجاد کرد، در این صورت می توان امید داشت که تمام و دشواری موجود در ارائه راهکارها، و شرایط سخت تایپ به پایان رسد و زمان مورد نیاز شامل حروفچینی دستاوردهای اصلی، و جوابگوی سوالات پیوسته اهل دنیای موجود طراحی اساسا مورد استفاده قرار گیرد.
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ، و با استفاده از طراحان گرافیک است، چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است، و برای شرایط فعلی تکنولوژی مورد نیاز، و کاربردهای متنوع با هدف بهبود ابزارهای کاربردی می باشد، کتابهای زیادی در شصت و سه درصد گذشته حال و آینده، شناخت فراوان جامعه و متخصصان را می طلبد، تا با نرم افزارها شناخت بیشتری را برای طراحان رایانه ای علی الخصوص طراحان خلاقی، و فرهنگ پیشرو در زبان فارسی ایجاد کرد، در این صورت می توان امید داشت که تمام و دشواری موجود در ارائه راهکارها، و شرایط سخت تایپ به پایان رسد و زمان مورد نیاز شامل حروفچینی دستاوردهای اصلی، و جوابگوی سوالات پیوسته اهل دنیای موجود طراحی اساسا مورد استفاده قرار گیرد.